Waaraan herken je een burnout?
Gepubliceerd op 19 december 2011 door Petra van Reek
Een klant die ik gecoacht heb omschreef burnout als 'wel 1000 keer moe' naar het gelijknamige boek van Odette Meyer. Intense vermoeidheid is één van de kenmerken van een burnout, maar er zijn er meer.
Voordat ik deze noem, zal ik eerst aangeven wat burnout is en waarin burnout verschilt van overspanning. Voor de oplossingsgerichten onder ons sluit ik het artikel af met een aantal tips over wat je kunt doen als je deze kenmerken bij een medewerker herkent.
Wat is een burnout? In recente wetenschappelijke literatuur wordt burnout omschreven als 'een vorm van langdurige vermoeidheid die in verband staat met ervaren stress op het werk en onderscheiden kan worden van andere psychologische klachtenpatronen (klinische depressiviteit), terwijl er geen sprake is van psychiatrische stoornissen' (bron: Stress, productiviteit en gezondheid van Prof. d.r. A.W.K. Gaillard, 2011). Ondertussen is ook bekend dat een burnout niet alleen veroorzaakt wordt door werksituaties. Privé-omstandigheden kunnen ook leiden tot een burnout, al dan niet in combinatie met werk.
Burnout en overspannenheid worden soms als synoniemen gebruikt, maar het is niet hetzelfde. Bij overspannenheid is er een aanwijsbare kortetermijnoorzaak. In de afgelopen drie maanden ben je bijvoorbeeld verhuisd, van baan veranderd of gescheiden. Een gevoel van labiliteit en opgejaagdheid staan voorop, maar je hebt nog wel energie.
Burnout daarentegen is het gevolg van chronische stress. Je hebt het zelf misschien niet eens gemerkt, maar je bent al jaren over je grenzen heen gegaan en ineens gaat het niet meer. Je voelt je volledig opgebrand, energieloos, wel 1000 keer moe. De klachten zijn ernstiger dan bij overspannenheid en herstel duurt veel langer, soms wel 2,5 jaar met blijvende restverschijnselen zoals concentratieproblemen en overgevoeligheid voor stress.
Wat zijn de kenmerken van een burnout?
1. Emotionele uitputting
De accu is leeg, zowel mentaal als fysiek. Je hebt veel last van vermoeidheid en concentratieproblemen. De uitputting wordt veroorzaakt door aanhoudende werkstress, zoals: een hoge werkdruk, tijdsdruk, confrontaties met klanten etc.
2. Distantie ten opzichte van het werk
Je voelt je minder betrokken bij het werk dan voorheen. Je wordt cynisch en je neemt afstand van je werk, de organisatie, klanten en je collega's. Je trekt je terug om jezelf te beschermen tegen negatieve emoties. Dit is een opvallend kenmerk omdat mensen je zo niet kennen. Voorheen was je de ideale collega die goed functioneerde. Je was altijd heel betrokken, ambitieus, plichtsgetrouw en een echte doorzetter. Pines & Aronson omschrijven het heel treffend: 'om te zijn opgebrand, moet men eerst in vuur en vlam hebben gestaan'.
3. Gevoel van verminderde bekwaamheid
Je hebt het gevoel dat je niet goed functioneert, dat je in professioneel opzicht tekort schiet. Hierdoor twijfel je aan je eigen kennis en vaardigheden.
Wat kun je doen als je burnoutklachten bij een collega herkent? Hieronder geef ik drie tips hoe je hier als (HR-)manager het best mee kunt omgaan.
Drie tips voor (HR-)managers die bij een medewerker stress- en burnoutklachten herkennen:
1. Wacht het herstel van je collega niet af, maar maak het bespreekbaar door op een goede manier je bezorgdheid te uiten
Ga hiervoor apart zitten en neem de tijd. Geef direct aan het begin van het gesprek aan wat het doel van het gesprek is zodat de ander weet wat hij kan verwachten. Zeg bijvoorbeeld: 'Ik maak me zorgen om je. Het valt me op dat je er de laatste tijd erg moe uitziet, dat je meer fouten maakt dan normaal en dat je veel stiller bent dan gewoonlijk. In dit gesprek wil ik met je kijken waardoor dit komt en samen zoeken naar mogelijke oplossingen.' Vraag daarna wat er aan de hand is en geef de ander de ruimte om te reageren. Luister goed, stel veel open vragen en vat veel samen. Pas als de precieze oorzaken op tafel liggen kun je samen naar oplossingen kijken.
2. Ga niet in discussie als tip 1 niks oplevert, maar kom er later nog een keer op terug
Realiseer je dat mensen met burnoutklachten vaak trotse mensen zijn die het aangeven van grenzen als een zwaktebod zien. De kans is dus groot dat ze in een gesprek (zoals aangegeven bij tip 1) hun klachten zullen ontkennen of bagatelliseren. Ga dan niet in discussie, maar vraag of de medewerker een aantal recente en concrete voorbeelden herkent en geef aan dat je wilt helpen. Als de ander het nut van een gesprek dan nog niet inziet, forceer het dan niet en neem op een later moment nog eens het initiatief tot een gesprek. Het kan ook zijn dat de ander je dan voor is. Want reken maar dat je de medewerker aan het denken zet als jij je bezorgdheid uit!
3. Neem de regie als de medewerker dit zelf niet doet
Heb je je bezorgdheid al meerdere keren geuit, maar blijft de medewerker in ontkenning en zie je hem 'afglijden'? Stuur hem dan naar huis en laat hem de bedrijfsarts bezoeken. Aanvankelijk zal de medewerker wellicht boos op je worden, maar achteraf zal hij je waarschijnlijk dankbaar zijn voor je standvastigheid.
© Petra van Reek | IK-werk
Ik ben benieuwd naar jouw reactie!
Reacties
I thought you had written this really well, and it is clear and interesting. Also easy to read on a link site. I read it and I hardly ever read this sort of thing in linked in. Happy new Year.
gr,
Sarah
Hartelijke groet,
Petra van Reek
Deel opties
Warning: sizeof(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /var/www/vhosts/ikwerkcoaching.nl/httpdocs/scripts/pages/blogItem.php on line 47
Plaats een reactie:
"Ik leer hardwerkende professionals hoe ze met meer ontspanning, energie en plezier kunnen (samen)werken en (hr-)managers hoe zij kunnen bijdragen aan de bevlogenheid en duurzame inzetbaarheid van hun medewerkers." 
