Waaraan herken je een burnout?
Gepubliceerd op 19 december 2011 door Petra van Reek
Een klant die ik gecoacht heb omschreef burnout als 'wel 1000 keer moe' naar het gelijknamige boek van Odette Meyer. Intense vermoeidheid is één van de kenmerken van een burnout, maar er zijn er meer.
Voordat ik deze noem, zal ik eerst aangeven wat burnout is en waarin burnout verschilt van overspanning. Voor de oplossingsgerichten onder ons sluit ik het artikel af met een aantal tips over wat je kunt doen als je deze kenmerken bij jezelf herkent.
Wat is een burnout? In recente wetenschappelijke literatuur wordt burnout omschreven als 'een vorm van langdurige vermoeidheid die in verband staat met ervaren stress op het werk en onderscheiden kan worden van andere psychologische klachtenpatronen (klinische depressiviteit), terwijl er geen sprake is van psychiatrische stoornissen' (bron: Stress, productiviteit en gezondheid van Prof. d.r. A.W.K. Gaillard, 2011). Ondertussen is ook bekend dat een burnout niet alleen veroorzaakt wordt door werksituaties. Privé-omstandigheden kunnen ook leiden tot een burnout, al dan niet in combinatie met werk.
Burnout en overspannenheid worden soms als synoniemen gebruikt, maar het is niet hetzelfde. Bij overspannenheid is er een aanwijsbare kortetermijnoorzaak. In de afgelopen drie maanden ben je bijvoorbeeld verhuisd, van baan veranderd of gescheiden. Een gevoel van labiliteit en opgejaagdheid staan voorop, maar je hebt nog wel energie.
Burnout daarentegen is het gevolg van chronische stress. Je hebt het zelf misschien niet eens gemerkt, maar je bent al jaren over je grenzen heen gegaan en ineens gaat het niet meer. Je voelt je volledig opgebrand, energieloos, wel 1000 keer moe. De klachten zijn ernstiger dan bij overspannenheid en herstel duurt veel langer, soms wel 2,5 jaar met blijvende restverschijnselen zoals concentratieproblemen en overgevoeligheid voor stress.
Wat zijn de kenmerken van een burnout?
1. Emotionele uitputting
De accu is leeg, zowel mentaal als fysiek. Je hebt veel last van vermoeidheid en concentratieproblemen. De uitputting wordt veroorzaakt door aanhoudende werkstress, zoals: een hoge werkdruk, tijdsdruk, confrontaties met klanten etc.
2. Distantie ten opzichte van het werk
Je voelt je minder betrokken bij het werk dan voorheen. Je wordt cynisch en je neemt afstand van je werk, de organisatie, klanten en je collega's. Je trekt je terug om jezelf te beschermen tegen negatieve emoties. Dit is een opvallend kenmerk omdat mensen je zo niet kennen. Voorheen was je de ideale collega die goed functioneerde. Je was altijd heel betrokken, ambitieus, plichtsgetrouw en een echte doorzetter. Pines & Aronson omschrijven het heel treffend: 'om te zijn opgebrand, moet men eerst in vuur en vlam hebben gestaan'.
3. Gevoel van verminderde bekwaamheid
Je hebt het gevoel dat je niet goed functioneert, dat je in professioneel opzicht tekort schiet. Hierdoor twijfel je aan je eigen kennis en vaardigheden.
Herken je jezelf in bovenstaande kenmerken? Het kan zijn dat je burnout dreigt te raken of al bent. Ga voor een goede diagnose en behandeling naar een burnoutspecialist, bijvoorbeeld een psycholoog, psychotherapeut, coach of haptotherapeut die gespecialiseerd is in burnout. Raadpleeg ook je huis- of bedrijfsarts om medische oorzaken uit te sluiten. Bij een burnout zijn er vaak zo'n vijftien sessies van een uur nodig voor herstel. Realiseer je dat hoe langer je doorloopt met burnoutklachten, hoe langer je herstel duurt.
Wat kun je doen als je burnoutklachten bij jezelf herkent? Hieronder geef ik je drie tips.
Drie tips voor hardwerkende professionals met stress- en burnoutklachten:
1. Ga tijdelijk wat minder werken zodat je kunt uitrusten en aan je conditie kunt werken
Een goede behandeling van burnout start met aandacht voor lichamelijk herstel. Dat betekent goed en regelmatig slapen, gezond eten, maximaal vier glazen alcohol per week drinken, ontspanningsoefeningen doen en regelmatig bewegen. Beweging is belangrijk om afvalstoffen af te voeren en je te ontspannen (zeker voor hoofdwerkers), dus doe dit ook als je moe bent. Het helpt echt! Maar overvraag jezelf niet en neem na de inspanning ook weer tijd voor ontspanning. Moeite met inslapen? Doe dan 's avonds geen inspannende dingen meer.
2. Maak een overzicht van je energiegevers en je energievreters in werk en privé. Vermijd de energievreters en doe meer met je energiegevers
Wat geeft jou energie en wat kost jou energie? Neem in je overzicht de volgende categorieën op: sociale contacten (vrienden, collega's e.d.), hobby's, werk, vrijwilligerswerk, persoonlijke eigenschappen (sterke kanten waarmee je jezelf kunt helpen), financieel, opleidingen, relatie/gezin/familie, werk (inhoud, uitdaging, waardering, leiding e.d.), huishouden, geloof/zingeving, toekomstbeelden/idealen. Om gewicht te geven aan je energiegevers en -vreters kun je ze een score geven van 0 tot 10, waarbij 0 staat voor 'geeft/kost heel weinig energie' en 10 voor 'geeft/kost heel veel energie'. Zo geeft je overzicht je ook inzicht.
3. Pak de oorzaken van je klachten aan
Veel mensen denken dat ze met een weekendje weg er wel weer tegenaan kunnen. Natuurlijk helpt het je om even op adem te komen, maar je lost er de oorzaken van je klachten niet mee op. Vaak is het een combinatie van factoren die gerelateerd zijn aan je werk, je privéleven en je persoonlijkheid. Je hebt de afgelopen jaren bijvoorbeeld veel ingrijpende reorganisaties meegemaakt, de werkdruk is altijd hoog, je hebt vaak boze klanten aan de telefoon, thuis ben je de steunpilaar voor je partner en door je behulpzaamheid heb je moeite met nee zeggen. Als je het gevoel hebt hier niks aan te kunnen veranderen, maak dat dan eens bespreekbaar met je manager. Misschien zie je mogelijkheden om de druk te verlagen over het hoofd. Kom je er samen achter dat het vooral in jouw persoonlijkheid zit? Vraag dan om een persoonlijk coachingstraject bij een burnoutexpert die oog heeft voor jouw persoonlijkheid én jouw werkcontext.
© Petra van Reek | IK-werk
Ik ben benieuwd naar jouw reactie!
Reacties
Deel opties
Warning: sizeof(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /var/www/vhosts/ikwerkcoaching.nl/httpdocs/scripts/pages/blogItem.php on line 47
Plaats een reactie:
"Ik leer hardwerkende professionals hoe ze met meer ontspanning, energie en plezier kunnen (samen)werken en (hr-)managers hoe zij kunnen bijdragen aan de bevlogenheid en duurzame inzetbaarheid van hun medewerkers." 
